Vitamin D nije jedinstven, postoji nekoliko kemijskih varijanata, slične građe ali obavljaju iste funkcije. Taj vitamin nije potreban ljudima koji se izlažu ultraljubičastim sunčevim zrakama. Vitamin D prirodno se nalazi u jetri i koži životinja. Komercijalno se dobiva obično ekstrakcijom ulja iz ribljih jetara.
Normalne potrebe vitamina D su različite u djece i odraslih. Djeci je potrebno oko 10 mikrograma dnevno, odraslima od 5 do 10 mikrograma. Često se doza određuje u IU – jedna IU vitamina D odgovara količini od 0,025 mikrograma kristaliziranog vitamina D.
Osnovne funkcije vitamina D jesu:
- potičući i omogućujući rast kostiju ,
- utječe na rast,
- potiče apsorpciju kalcija i fosfora u tankom crijevu,
- povećava tubularnu reaposorpciju fosfora,
- sprečava razvoj rahitisa,
- povisuje razinu citrata u krvi,
- održava i aktivira alkalnu fosfatazu u kostima i
- održava razinu kalcija i fosfora u serumu
Deficit vitamina D dovodi do rahitisa u djece i omladine, a do osteomalacije u odraslih.
Klinički razlikujemo rahitis:
- koji je posljedica nedovoljnog unošenja vitamina hranom
- nedovoljnog izlaganja suncu
Manifestira rahitičnom krunicom, četvrtastom glavom, deformacijama kralježnice, savinutim potkoljenicama u obliku O ili X nogu, suženjem zdjelice, a u novorođenčadi i male djece smekšanjem zatiljne kosti (kraniotabes). U mnogih bolesnika zbog hipotonije trbušnih mišića trbuh je velik „žablji trbuh“. Mnogo se znoje i razdražljivi su zbog poremećaja funkcije neurovegetativnog živčevlja.